Άποψη: Επικοινωνία μέσω Διαδικτύου

του Δημήτρη Χαραλάμπους 

Αυξάνει την κοινωνική αλληλεπίδραση ή οδηγεί σε αντικοινωνική συμπεριφορά;

Κατά την προσωπική μου άποψη, η επικοινωνία μέσω του διαδικτύου είναι δισυπόστατη. Από τη μια, δύναται να αυξήσει την κοινωνική αλληλεπίδραση και από την άλλη, μπορεί να οδηγήσει σε αντικοινωνική συμπεριφορά. 

Το τι από τα δύο θα ισχύσει στην περίπτωση του καθενός, εξαρτάται από το πόσο υποψιασμένος είναι για τους κινδύνους που ελλοχεύουν και κατά πόσο κάνει λελογισμένη χρήση της εν λόγω διαδικτυακής επικοινωνίας. 

Η ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να επιτευχθεί μέσω της εύκολης, άμεσης και ανέξοδης ανταλλαγής γραπτών, ηχητικών και μηνυμάτων εικόνας, της δυνατότητας βιντεοκλήσεων/τηλεδιασκέψεων (προσωπικού ή επαγγελματικού επιπέδου)  που παρέχουν εφαρμογές τύπου Messenger.  

Περαιτέρω, ο χρήστης μπορεί να κοινωνικοποιηθεί δημιουργώντας λογαριασμό στην πληθώρα μέσων κοινωνικής δικτύωσης, «ακολουθώντας» πρόσωπα/σελίδες, ανεβάζοντας «καταστάσεις» με κείμενο ή/και οπτικοακουστικό υλικό, αντιδρώντας στις δημοσιεύσεις με τις ανάλογες φατσούλες (emoji – reactions), ενώ παράλληλα μπορεί να κοινοποιήσει ή να σχολιάσει μια ανάρτηση. 

Επιπλέον, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να κάνει νέες γνωριμίες, να μάθει μια ξένη γλώσσα (εφαρμογές ανταλλαγής γλωσσών) και να συνομιλήσει με άτομα απ’ όλο τον κόσμο. Ακόμη, μπορεί να γράψει σε ένα forum/ ιστολόγιο (blog) και να λάβει ανατροφοδότηση όσον αφορά κάποιο θέμα που τον ενδιαφέρει. 

Ένα παράδειγμα της δύναμης της online επικοινωνίας είναι πως μια δημοσίευση μπορεί να διαδοθεί ευρέως (να γίνει viral) εντός μερικών λεπτών και αυτό μπορεί να έχει είτε θετικές είτε αρνητικές συνέπειες, αναλόγως του περιεχόμενου. 

Βεβαίως, υπάρχουν και άλλες μορφές επικοινωνίας στο διαδίκτυο όπως τα διαδικτυακά παιχνίδια, η τηλεργασία, η τηλεκπαίδευση, η έγκαιρη ενημέρωση και η εύρεση έγκυρων πληροφοριών, αν αποφύγουμε άγνωστες πηγές, τίτλους δολώματα (clickbait) και ψευδείς ειδήσεις (παραπληροφόρηση). 

Εντούτοις, οι δύο τελευταίες μορφές επικοινωνίας δεν εμπεριέχουν αλληλεπίδραση. Η κατάχρηση ή αθέμιτη χρήση όλων των παραπάνω δυνατοτήτων μπορούν να οδηγήσουν σε εθισμό [κοινωνικής δικτύωσης, online παιχνιδιών, προκλήσεων (βλ. Μπλε Φάλαινα), ηλεκτρονικού τζόγου, πορνογραφίας] και κατά συνέπεια σε αντικοινωνική συμπεριφορά. 

Επιπρόσθετα, η ιδιωτικότητα και η ασφάλεια του χρήστη είναι δύσκολο έως αδύνατο να εξασφαλιστούν, γεγονός που τον καθιστά ευάλωτο σε εισβολείς (hackers), για υποκλοπή προσωπικών δεδομένων, δημιουργία ψεύτικων λογαριασμών με τα στοιχεία του, αλλοίωση αναρτημένου υλικού και διαπόμπευση μέσω της διαρροής -ως συνήθως- άσεμνου περιεχομένου. 

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο χρήστης μπορεί να δεχτεί απειλές, να κληθεί να πληρώσει τους επίδοξους εκβιαστές και να υποστεί διαδικτυακό εκφοβισμό (cyber bullying), κάτι που θα τον κατευθύνει σε ψυχολογικό αδιέξοδο, κοινωνική απομόνωση και αν δεν προβλεφθεί, ίσως και αυτοκτονία. 

Επίσης, το διαδίκτυο ευδοκιμεί την πλαστοπροσωπία, καθώς οποιοσδήποτε μπορεί να υποδυθεί μια διαφορετική οντότητα (πρόσωπο, εταιρεία κλπ.), γεγονός που επιφέρει ολέθριες επιπτώσεις, ειδικά αν τα θύματα ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες: ανήλικους, τεχνολογικά αναλφάβητους, ηλικιωμένους. 

Παράλληλα, η συμμετοχή σε ιστοσελίδες γνωριμιών/συνοικεσίων προσφέρει γόνιμο έδαφος για απάτες με εικονικούς γάμους και συζύγους διά αλληλογραφίας που αποσκοπούν στην απόκτηση της αμερικανικής/ευρωπαϊκής υπηκοότητας. 

Τέλος, ένα αρνητικό φαινόμενο που παρατηρείται κυρίως στο εξωτερικό είναι αυτό της εμμονικής παρακολούθησης (stalking), όπου τα θύματα παρακολουθούνται αδιάλειπτα και ουσιαστικά παγιδεύονται στον προσωπικό τους χώρο. 

Συμπερασματικά, το διαδίκτυο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας και δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε, παρόλα αυτά η χρήση του απαιτεί προσοχή και μέτρο. Καλή πλοήγηση!